اجزای سیستم اعلام حریق به سه قسمت اصلي تقسیم می شوند :

• تجهیزات تشخیص حریق ( دتکتورها )
• تجهیزات اعلام حریق ( فلاشرها ، آژیرها و ... )
• مرکز کنترل یا پانل مرکزی که وظیفه ارتباط بین دتکتورها و وسایل اعلام حریق را به عهده دارد.

تجهیزات جانبی دیگری نیز برای تکمیل و قدرتمند نمودن سیستم اعلام حریق به کار می روند.

تجهیزات تشخیص حریق ( دتکتورها )

دتکتورها وسایل الکترونیکی هستند که در شکل ها و طرح ها ی مختلف و معمولا به رنگ سفید توسط کارخانه های سازنده ارائه می شوند و در محلهای مناسب ساختمان مانند آشپزخانه – موتورخانه – اتاق بایگانی – راهروها – اتاق ها منزل – اتاق ها ی کنفرانس به صورت سقفی یا دیواری روی پایه های مخصوص نصب می شوند و وظیفه آنها تشخیص حریق و اعلام آن به مرکز کنترل میباشد. تغذیه دتکتورها معمولا با ولتاژ 24 ولت DC صورت می گیرد ولی دتکتورها یی وجود دارند که از ولتاژ های 12 و 48 ولت DC و یا AC 220 ولت تغذیه می شوند. جریان عبوری از آن ها در حالت عادی چند ده میلی آمپر است و در مواقع بروز حریق افزایش می یابد. بسته به اینکه دتکتورها از کدام اثر آتش برای تشخیص استفاده می کند در انواع گوناگونی به صورت زیر ساخته می شوند :

1- دتکتور دودی       2- دتکتور حرارتی       3- دتکتور شعله ای 

تجهیزات اعلام كننده حریق

برای آگاه کردن ساکنین ساختمان از بروز حریق از وسایل سمعی و بصری خاص سیستم های اعلام حریق استفاده می شوند که به سه گروه تقسیم می گردند:

• 1- آژیر ( Sounder ) یا زنگ ( Bell )
• 2- چراغ ها ی نشانگر ( (Flasher
• 3- شستی ها ی اعلام حریق ( Manual Call Point ) ( MCP )

کابل کشی سیستم اعلام حريق

نصب و استقرار تجهیزات سیستم اعلام حریق طبق استاندارد BS 5839 و کابل کشی طبق استاندارد BS 6207 انجام می گیرد . به طور کلی می توان سیم ها ی مدار اعلام حریق را به دو گروه تقسیم کرد و با توجه به خصوصیات هر گروه کابل مناسب باآن را به کار برد :

گروه1 :کابلهایی که بعد ازآشکارشدن حریق استفاده نمی شود مانندکابل ها ی دتکتورها وشستی ها

گروه 2 : کابلهایی که بعد ازکشف حریق استفاده میشوند مانندکابلهاي منبع تغذیه وآژیرها و چراغها

 در حالت كلي می توان برای هر دو گروه کابل 5/1 میلی متر مربع با روپوش و عایق پروتودور به کار برد ولی در مکان ها ییکه امکان ضربه یا ساییدگی و جویده شدن توسط حیوانات وجود دارد باید کابل ها را حفاظت مکانیکی کرد. می توان در مورد سیم ها ی آژیرها و چراغ ها برای حفاظت آنها را داخل دیوار زیر حداقل 12 میلی متر گچ به صورت توکار گذاشت . کابلها ي سیستم اعلام حریق باید جدا از سایر کابل ها سیم کشی شوند . تست کابل ها توسط اهم متر انجام می شود و در صورت استفاده از مگا اهم سنج باید تمام تجهیزات اعم از دتکتور – آژیر – پانل کنترل و ... را از مدار باز کرد تا ولتاژ تست بالابه آنها آسیب  نرساند . هنگام کابل کشی نباید از مسیر زون ها انشعاب گرفت . همچنین نباید از آژیر ها هم انشعاب گرفت . کابل کشی سیستم ها ی عادی به صورت رادیال یا خطی و کابل کشی سیستم ها ی هوشمند به صورت حلقوی انجام می گیرد . در انتهای مسیر زون ها همیشه یک مقاومت موازی با خط که مقدارآن معمولا 7/4 یا 8/6 کیلو اهم است متصل می کنند یا از واحد انتهای خط AEOL استفاده می نمایند.

آشنایی با دربهای اتوماتیک

• درب های کشویی (ریلی) (Siliding Door) : این دربها یک تکه بوده و روی ریلی در پایین درب لغزيده و به چپ و راست حرکت می کنند
• درب های لولایی (Swing Door) : دربهایی هستند که به صورت دو لنگه یا تک لنگه حول یک لولا حرکت افقی دارند.
• درب های چند تکه (Sectional Door) : این درب ها به صورت تکه های افقی روی هم قرار می گیرد و هنگام باز شدن به بالا حرکت کرده و سپس 90 درجه چرخیده به موازات سقف قرار می گیرند.
• درب های یک تکه چرخان (Tilt Door) : این درب ها به طور یکپارچه با حرکت عمودی حول دو نقطه در طرفين چرخیده و به موازات سقف قرار می گیرند .
• درب های کرکره ای (Roller Door) : این درب ها با چرخیدن حول یک محور در بالا جمع می شوند . ( مانند کرکره های مغازه ها )

 برای باز و بسته کردن انواع مختلف درب ها سیستم هایی با مکانیسم های متفاوت طراحی شده است ولی اکثر سیستمها از نوع الکترومكانیکی می باشند. قسمتهای اصلی یک سیستم درب باز کن اتوماتیک با مکانیسم الکترومكانیکی را به صورت زیر است:

• 1- موتور الکتریکی
• 2- قسمت مکانیکی یا گیربکس
• 3- برد الکترونیکی
• 4- تجهیزات ایمنی
• 5- شستي هاي كنترل دستي
• 6- ریموت کنترل

اكنون به شرح قسمتهاي فوق مي پردازيم:

1- موتور الکتریکی :

در اکثر موارد برای سیستم های در باز کن اتوماتیک از موتورهای تکفاز استفاده می شود . این موتوها باید قابلیت چپگرد راستگرد شدن داشته باشند لذا از موتوهای تکفاز با دو سیم پیچ مشابه استفاده می شود که باسری قرار گرفتن یک خازن با هر کدام از سیم پیچ ها می توان جهت حرکت موتور را تغییر داد . معمولا 4 سیم از موتور خارج می شود که یک سیم به عنوان ارت و دوسیم دیگر به دو سر خازن وصل می گردند ويك سيم مشترك ميباشد.تمام سیمهای موتور در انتها به ترمینالهای مدار الکترونیکی وصل میشوند . این موتورها در توانهای 50 وات تا 1000 وات برای درب های مختلف از نظر اندازه  و وزن مورد استفاده قرار می گیرد . تنها در مورد درب های دو لنگه از دو موتور استفاده می شود ولی در بقیه موارد یک موتور مورد استفاده قرار می گیرد . نکته ای که باید در مورد کار موتور توجه نمود اینست که کار یکسره و مداوم موتور در این سیستم ها باعث داغ شدن موتور و آسیب دیدن آن می شود. لذا باید از باز و بسته کردن پشت سرهم درب بدون وقفه اجتناب کرد .

2- قسمت مکانیکی یا گیربکس :

بدلیل کافی نبودن نیروی یک موتور معمولی تکفاز برای باز و بسته کردن در باید توسط یک سیستم مکانیکی نیروی آن را افزایش داد . معمولا برای این کار از جعبه دنده  ( گیربکس ) استفاده می گردد . پس از افزایش نیرو نحوه انتقال آن به درب بستگي به نوع  درب داردو به روش های گوناگون صورت می گیرد . برای درب های ریلی ( کشویی ) نیرو توسط یک چرخ دنده از محور محرک مکانیکی به دنده های شانه ای نصب شده زیر در منتقل می گردد . در مورد درب های یک تکه که به طور عمودی باز و بسته می شوند      ( Tilt Door ) و درب های تکه ای ( Sectional ) نیرو توسط زنجیر یا تسمه انتقال می یابد و برای   درب های تک لنگه یا دو لنگه ( Swing Door ) توسط بازوهايی درب باز و بسته می گردد . در بعضی از مدل های ساخته شده برای درب های دو لنگه یا تک لنگه (Swing Door) سیستم گیربکس عبارت است از یک پیچ حلزونی و مهره متصل به آن که با چرخش پیچ و حرکت مهره در باز و بسته می شود .برای این  که بتوانیم در مواقع لزوم (برای تنظیم هنگام نصب یا در موارد قطع برق) درب را به صورت دستی باز وبسته نماییم باید محور گیربکس را خلاص کنیم. در سيستمهاي در بازكن بازويي اين كار توسط آچار آلن كه      در محل مربوطه روي قسمت موتور – گيربكس قرار داده و چرخانده ميشود انجام ميگيرد. در سیستم های   مربوط به درب های کرکره ای توسط سیم بکسل و در درب های یک تکه چرخان یا چند تکه                  (Tilt , Sectional) که دستگاه اصلی روی سقف نصب می شود توسط یک ریسمان آویزان انجام می گيرد.  در سیستم هايی که برای درب های کشویی ساخته شده اند این امر توسط باز کردن درب کوچک روی دستگاه اصلی توسط یک سويچ انجام می گیرد.

3- برد الکترونیکی :

 این برد جهت کنترل و تنظیم زمان حرکت درب به کار می رود و محل آن در سیستم های مختلف فرق می کند. به عنوان نمونه این برد در سیستم های درب های ریلی روی دستگاه اصلی و در سیستم های    درب های لولایی به صورت جداگانه در یک تابلو در کنار در نصب می گردد .

4- تجهیزات ایمنی :

برای اینکه از آسیب رسیدن به افراد و وسایل نقلیه هنگام حرکت درب جلوگیری شود باید از تجهیزاتی استفاده نمود که هم حرکت درب را اعلام کند وهم در صورت عبور فرد یا وسیله ای هنگام حرکت درب آن را به نحو مناسب متوقف نماید یا باز کند. معمولا برای این منظور از تجهیزات زیر استفاده می شود:

1- سنسورهای مادون قرمز (Photo Cell) (Beam Sensor) :

این سنسورها که اصطلاحا چشمی نیز نامیده می شوند دارای دو قسمت جداگانه فرستنده (TX) و گیرنده ( RX ) می باشند .يك جفت ازاين سنسورها (گیرنده و فرستنده) در بیرون و يك جفت ديگر در فضای داخل در دو طرف در روبه روی هم نصب میشوند . حداقل ارتفاع نصب 25 سانتی متر می باشد و    آن ها را در محل هایی که امکان نصب روی دیوار نباشد بر روی پایه های خاصی نصب می نمایند طرز کار سنسورها به این صورت است که دستگاه فرستنده ( TX ) نور مادون قرمز را توسط یک دیود گالیم آرسنيد تولید و پخش می کند. این اشعه توسط یک فتودیود روی گیرنده ( RX ) دریافت می گردد . معمولا یک دیود LED روی گیرنده قرار دارد که وقتی اشعه دریافت می شود

خاموش است . در صورت عبور فرد یا وسیله نقلیه ای از بین این دو قطعه و قطع شدن اشعه عبوری ،LED روی گیرنده روشن می شود و یک رله که روی گیرنده وجود دارد تحریک می شود . کنتاکتهای رله به مدار کنترل روی برد الکترونیکی متصل میشوند و به این وسیله برد می تواند دستور لازم را برای توقف درب (اگر در حال بسته شدن باشد) یا باز شدن درب را بر طبق تنظیمات انجام گرفته روی برد به موتور دستگاه صادر نماید.

5- شستی های کنترل دستی :

این شستی ها عبارتند از یک شستی باز و یک شستی بسته ( STOP ) که جهت حرکت در برای باز و بسته شدن و یا توقف آن در صورت نبود ریموت کنترل استفاده می شوند البته باید شستی STOP را در محل مناسبی در دسترس نصب کرد تا در مواقع اضطراری برای متوقف کردن در از آن استفاده کرد . شستی بسته STOP در داخل نصب میشود و شستی باز استارت معمولا به صورت سوئیچی است و با یک كليد مانند کلید درهای معمولی می توان آن را باز کرد (با جا دادن سوئیچ در محل مربوطه و چرخاندن آن کنتاکت باز آن بسته می شود ) و در بيرون نصب ميگردد.

 6- ریموت کنترل :

برای کنترل از راه دور سیستم درب بازکن اتوماتیک معمولا از یک فرستنده رادیویی کوچک دستی استفاده می شود که به آن ریموت کنترل ( REMOTE ) می گویند . بر روی ریموت شستی های فشاری وجود دارد که برای باز وبسته کردن یا توقف در از آنها استفاده می گردد . دستگاه ریموت به همراه آنتن و کارت رادیویی گیرنده روی برد الکترونیکی اجزای ارتباط رادیویی دستگاه را تشکیل می دهند.

سیستم های درب بازکن اتوماتیک جهت رفاه بیشتر و همچنین با اهداف حفاظتی و امنیتی در مکانهای مختلف بر روی انواع گوناگون درب ها مانند درب گاراژ -  درب حیاط – درب ورودی ساختمان و حتی درب اتاق های ساختمان (برای افراد معلول) نصب و مورد استفاده قرار می گیرد . بعد از نصب این سیستم ها    می توان تنها با فشار دادن شستی روی یک ریموت کنترل از فاصله مناسب درب را باز و بسته کرد و یا با نصب سنسورهای خاصی هنگام عبور و مرور در را به طور اتوماتیک باز و بسته کرد . انواع مختلف درب هایی که این سیستم ها را می توان روی آن نصب کرد به قرار زیر است:

امروزه از سیستم ها ی اعلام حریق به طور گسترده در ساختمان ها و اماکن مسکونی و صنعتی استفاده می شود تا خسارتهای ناشی از حریق را به حداقل برسانند و همچنین برای اطلاع دادن به ساکنین ساختمان در مواقع بروز حریق از این سیستم ها استفاده می شود تا حدالامکان از تلفات جانی جلوگیری شود. برای تشخیص حریق از اثرات سه گانه آن یعنی دود و حرارت و شعله استفاده می شود. به طور کلی سیستم های اعلام حریق در دو نوع عادی و هوشمند ساخته شده اند. درسیستمهاي عادی مکانی را که از نظر حریق    می خواهیم حفاظت کنیم به مناطق مشخص تقسیم میکنیم تا در صورت بروزحریق بتوان محل حریق را سریعترو راحت تر تشخیص داد . به هر کدام از این مناطق یک زون ( Zone ) گفته می شود . این عمل در سیستم ها ی هوشمند نیز انجام می پذیرد ولی مزیتی که این سیستم ها نسبت به سیستم ها ی عادی دارند این است که این سیستم ها دارای اجزای قابل آدرس دهی هستند و علاوه براینکه می توان زونی را که در آن حریق اتفاق افتاده است تشخیص داد بلکه می توان دقیقا عنصری را که حریق را تشخیص داده معین کرد و محل دقیق حریق را مشخص نمود و خبردهنده ها یی را که مربوط به آن محل می باشد فعال نمود.